ANADİL GÜNÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMAMIZ

Anadil ve dilsel haklar bireyin toplumsal bir varlık olarak kimliği ile uyumlu bir şekilde yaşaması bakımından tamamlayıcı bir niteliğe sahip olup insan onurunun korunmasının ve eşitlik ilkesinin zorunlu unsurudur. Bu nedenle 2000 yılından beri her 21 Şubat tüm dünyada Anadil Günü olarak kutlanmaktadır.

UNESCO’nun Tehlike Altındaki Diller Atlası’na göre; Türkiye’de 18 adet dil ya yok olmuştur ya da yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Belirtmek isteriz ki; diller yok oldukça, içinde geliştikleri geleneksel ve kültürel ortamlar da yok olmaktadır.

Dillerin yok olmasını engellemek için yaşamın bir parçası haline getirmek, eğitim ve kamusal alanda kullanımının önündeki bütün engelleri kaldırmak hatta teşvik etmek gerekir. 

Bugün halen Anadilde eğitim, Anayasa’nın 42. maddesi sebebiyle mümkün değildir. Türkiye’nin de tarafı olduğu “Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme'sinin 27. maddesinde anadilde eğitim hakkı düzenlenmişse de bu maddeye Türkiye tarafından çekince konulmuştur. Anadilde eğitim, mevzuat değişmedikçe yasal olarak mümkün değildir. 

Anadilde eğitim yasak olmasına rağmen seçmeli derslerde öğrenimi, kurs, üniversitelerde lisans ve lisans üstü kullanımı ile basın ve tv'de kullanımı yasal olarak mümkündür. 

Özellikle seçmeli derslere gösterilen büyük teveccüh, siyasal iktidar ve muhalefetin teşvikine rağmen öğretmen alımlarında 1-2 kontenjan ayrılması, yine zaman zaman kamusal alandan silinmeye yönelik çabaların olması bürokrasinin halen farklı dillere tahammül edemediğini göstermektedir. 

Rum Suresinin 22. ayetinde de ifade edildiği üzere; dillerimizin ve renklerimizin farklı olması Allah’ın ayetlerindedir. Farklı kültürlerin ve dillerin yaşatılması için gerekli adımlar atılmalıdır.

Mazlumder Diyarbakır Şubesi olarak; 

Tüm diller üzerindeki yasaklamaların ve kısıtlamaların kaldırılmasını, mevzuat çalışmasının başlamasını, anadilde eğitim için gerekli kontenjanların ayrılması ve anadilde eğitim için alt yapının sağlanması ve eğitim politikasının gözden geçirilmesini talep ederiz. 

Bu vesile ile 21 Şubat Dünya Anadil Gününüzü kutlarız. 

Daxuyaniya me ya Derbarê Roja Zimanê Zikmakî

Zimanê zikmakî û mafên zimanî, wekî her aferînerê komaleyetî ji bo ku mirov, bi şêweyeke lihev bi nasnameya xwe bijî, wesfeke temamker û ji bo parêziya rûmeta mirov û wekheviyê erkeke pêwist e. Ji ber sedemê ji sala 2 hezaran vir de, her 21ê sibatê li seranserê cîhanê wekî roja zimanê zikmakî dihê pîrozkirin.

Li gor rêgeza UNESCOyê ya zimanên bin xeterê de ne; li Tirkiyê 18 ziman an tune bune, an jî rûbirûyê tunebûnê ne. Em dixwazim destnîşan bikin ku her ziman ku ji holê rabe, ew qadên ku çand û kevneşopiyên di nav de cîh digirtin jî holê radibin.

Ji bo ku rê li ber wundabûna zimên bigirin, divê ew bibe perçeyek ji jiyanê, li qadên civak û perwerdehiyê were bikaranîn û her astengên li her zimên were rakirin.

Îro hîna jî ji ber Madeya 42an perwerdehiya zimanê zikmakî ne pêkan e. Li gor madeya 27an a Peymana Medenî û Siyasî ya Navtnetew a Tirkiye jî pejirînerê vê peymanê, perwerdeya zimanê zikmakî hatiye sererastkirin jî Tirkiye ji ev madeyê cavtirsiyayî e. Heger mevzûata perwerdehiyê neguhere, ne pêkan e ku perwerdehiya zikmakî were dayîn.

Perwerdehiya zimanê zikmakî digel ku qedexe ye jî, wekî hînkirina di dersên pejirîner, wane, li zaningehên lîsans û lîsansa bilind, li tv û çapenmeniyê de bikaranîn pêkan e. 

Bi taybet di dersên pejirîner de dilxwaziya mezin, digel lêsorkirina iktîdar û muxalefê, di girtina mamosteyan tenê 1-2 kontenjan diyarkirin, carde dem bi dem xebatên serîgirtinê, xuya dike ku hîna jî burokrasî ji ber zimanên din acis e.

Di 22ê ayeta Sureta Rûmê de weku dihê destnîşankirin; ''cudabûna reng û zimanên we, ji ayetên Xwedê ne.'' Ev jî yek ki ayetê Xwedê ye û divê ji bo jiyîna çand û zimanên cuda gavên pêwist were avêtin.

Weke şaxa Komela Mazûmderê ya Amedê;

Em dixwazim hemî qedexeyên li ser zimanan werin rakirin, destpêkirina xebatên mevzûatê, , ji bo perwerdeya zimanê zikmakî kontenjanên pêwist were terxandin û ji perwerdeya zimanê zikmakî hewcehiyên bingeh werin dabînkirin û divê polîtîkaya perwerdeyê carek din were saxkirin. 

Bi vê sebê, em 21ê Sibatê roja zimanê zikmakî pîroz dikin.